Υπάρχουν ακόμα εργάτες;

του Άρη Δ. Τσιούμα

Μα καλά υπάρχουν ακόμα εργάτες; Το ερώτημα ακούστηκε βαρύγδουπα αντιπαραδοσιακό και με μια όψη ριζοσπαστικού προβληματισμού σ’ έναν κόσμο που η «ταξική πάλη» είχε μπετοναριστεί με την ύπαρξη του «επίγειου παραδείσου όλων των εργατών επί γης», την ΕΣΣΔ. Λίγο ο νεανικός Μάης του ’68 λίγο η μετεξέλιξη του στην Ιταλική Αυτονομία, αλλά κυρίως η τεχνολογική εξέλιξη που μεταφέρει την παραγωγική βάση από το συλλογικό εργοστάσιο στον ιδιωτικό κόσμο της υπηρεσίας, πίεσαν την «φυσιολογική» εξαγωγή του συμπεράσματος ότι η ταξική πάλη μας άφησε χρόνους. Ο εκκωφαντικός θόρυβος που δημιούργησε αυτή η δημόσια αποκήρυξη από το ενωμένο μπλοκ των «ψαγμένων δεξιών» και των «πολύ ψαγμένων» «αριστερών» σήμαινε την οριοθέτηση του πλαισίου της ατμόσφαιρας του μεταμοντέρνου κόσμου και του σχετικισμού που κρέμεται σαν εξουσία νέου τύπου πάνω από το συλλογικά ατομικιστικό κεφάλι της κοινωνίας. Οι φιλόσοφοι της νέας δεξιάς αποφάνθηκαν: «Δεν υπάρχουν εργάτες πια», και όσοι θέλανε το χρόνο τους για να καταπιούν το νέο δόγμα -την ήττα ουσιαστικά του εργατικού κινήματος- συμπληρώνουν, σαν έτοιμοι από καιρό, την καταστροφή, κολλώντας στην ουρά του νεοφιλελεύθερου αποφθέγματος την life style κλανιά της απόστασης από την εργασία,  «δεν υπάρχουν εργάτες πια, τουλάχιστον έτσι όπως τους ξέραμε.» Λες και εργάτης δεν είναι αυτός που δουλεύει και παράγει υπεραξία αλλά αυτός που φορά μόνο φόρμα τζιν με τιράντες, έχει μεγάλες αρετές στην εξάσκηση του επιτραπέζιου παιχνιδιού «τάβλι» και πίνει μπύρα “amstel” αποκλειστικά των 500 ml. Αλλά φυσικά οι δοξαστικές κατάρες των καλοζωισμένων και των ηλίθιων ακολούθων τους δεν έγκειται σε μια στρεβλή εικόνα απλά, αλλά σε μια βαθειά αντίφαση. Οι αρνητές του ρόλου της εργατικής τάξης σαν εν δυνάμει επαναστατικό σύνολο, μόλις είδαν ότι μετά την ήττα η συνείδηση των εργατών αλλοτριώθηκε σε μεγάλο επίπεδο, και δεν διατηρεί επαναστατικό σφρίγος ανακηρύξαν το θάνατό της.

Μέσα στη διαστροφή της φιλοσοφίας της συναίνεσης και του μηδενισμού, οι «φτωχοί πλην τίμιοι», τιμητές του κεφαλαίου, δεν αντιλαμβάνονται την απλή υπόθεση ότι η εργατική τάξη δεν είναι εν δυνάμει επαναστατική γιατί στον επόμενο υπαίθριο διαγωνισμό εμπρησμού τραπεζών ο αντιπροσωπευτικός εκπρόσωπός της (με τη μπλέ φόρμα και την αμστελ των 500ml σε νέα καριέρα) θα κατατροπώσει τους υπόλοιπους διαγωνιζόμενους. Η εργατική τάξη είναι εν δυνάμει επαναστατική γιατί ο καπιταλισμός μπορεί να αντέξει τα πάντα από την ρίψη μιας πέτρας μέχρι ένα πυρηνικό ατύχημα τεραστίων διαστάσεων, όμως το μοναδικό που δεν μπορεί να αντέξει είναι η απόδραση της εργατικής τάξης από τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο αναπαραγωγής της στο καπιταλιστικό σύστημα. Για όλα τα υπόλοιπα, έχει χρησιμοποιηθεί ένας όρος ο οποίος απέναντι σε αυτές τις αντιλήψεις άρνησης της ταξικής πάλης ξαναβρίσκει την αρχική του σημασία μετά από τόνους στρέβλωσης που υπέστη για χρόνια. ΡΕΦΟΡΜΙΣΜΟΣ, σημαίνει συνεργασία των τάξεων.    

Με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, άναψε ένα παγκόσμιο «πράσινο φως» στον καπιταλισμό να κηρύξει το τέλος της ιστορίας. Ο θεός σκοτώθηκε πριν πολλά-πολλά χρόνια με τη βοήθεια των εργατών. Στη κηδεία του προστρέξαν όλοι αλλά μόνος κερδισμένος βγήκε ο καπιταλισμός που πούλησε το φέρετρο. Μετά μας είπαν πέθανε και ο εργάτης στην κηδεία δεν πήγε κανείς. Από μια γωνία μονάχα κοιτούσαν οι καπιταλιστές να βεβαιωθούν περί του γεγονότος.

Τότε ποιοι είναι όλοι αυτοί που δουλεύουν; Πόσο αλήθεια άλλαξε ο κόσμος, η παραγωγή και η κατανάλωση; Παρά τις δοξασίες και τους θρύλους η γη παραμένει ένας πλανήτης όπου το κέρδος, η υπεραξία, η φτηνή παραγωγή και η ακριβή κατανάλωση κάνουν κουμάντο. Όποιος στις αναγνώσεις των κλασσικών του 19^ου συγκράτησε μόνο «το κλίμα της εποχής» φυσικά δεν μπορεί να διακρίνει τις αβυσσαλέες ομοιότητες μεταξύ της φορντικής γραμμής παραγωγής του εργοστασίου του 1920 με την τηλεφωνήτρια σε ιδιωτική εταιρεία που παίρνει 1.000 τηλέφωνα, την μέρα για να προωθήσει τη διαφημιστική καμπάνια της εταιρείας. Αλήθεια υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά;

Χωρίς αυταπάτες, τώρα ειδικότερα σε συνθήκες κρίσης που η προλεταριοποίηση αγκαλιάζει ευρύτερα στρώματα εργαζομένων, ο αγώνας ή θα είναι ταξικός ή δε θα ‘ναι τίποτα.