50 χρόνια απο την έναρξη του εμφυλίου (άρθρο στην αναρχική εφημερίδα Άλφα το 1996)

[ το παρακάτω κείμενο αποτελείται απο εκτεταμένα αποσπάσματα άρθρου που δημοσιεύτηκε στην εβδομαδιαία αναρχική εφημερίδα "Άλφα" #49 με ημερομηνία κυκλοφορίας 6 Απρίλη 1996, και παρατίθεται στα πλαίσια αποδελτίωσης υλικού απο το ιστορικό αρχείο του ελληνικού αναρχικού κινήματος της μεταπολίτευσης. Η επιμέλεια και η μεταφορά έγινε από τον Άρη Τσιούμα ]

50 χρόνια απο την έναρξη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου. 

Η νύχτα της 31 Μαρτίου του 1946 πέρασε στην ιστορία σαν η ημερομηνία που άρχισε ο εμφύλιος πόλεμος – που έμελλε να κρατήσει τρία ολόκληρα χρόνια- και που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια του στην ελληνική κοινωνία για τις επόμενες δεκαετίες. Στην πραγματικότητα βέβαια ο εμφύλιος είχε αρχίσει αρκετούς μήνες νωρίτερα κυρίως από τη μεριά της άρχουσας τάξης με την πολύτιμη βοήθεια των συμμοριών του παρακράτους, ενώ υπήρχαν και κάποια περιορισμένα χτυπήματα από μεμονωμένες ανταρτοομάδες.  Τη νύχτα όμως της 31 Μάρτη η επίθεση της ομάδας των 33 Ελασιτών στο αστυνομικό τμήμα του Λιτοχώρου στον Όλυμπο έγινε κατόπιν κομματικής εντολής και μάλιστα από τον ίδιο τον Ζαχαριάδη, ενώ μέχρι τότε το ΚΚΕ απέφευγε να πάρει επίσημα ξεκάθαρη θέση για στροφή προς τον ένοπλο αγώνα.

Η ημερομηνία που επιλέχτηκε δεν ήταν τυχαία. Ήταν η τελευταία νύχτα πριν τις εκλογές που είχαν προκηρυχτεί, για την επομένη και όπου το ΚΚΕ καλούσε τον κόσμο σε αποχή. Με τη βίαιη αυτή ενέργεια, Το ΚΚΕ ήθελε αφενός να δείξει το νόημα της αποχής, αφετέρου να κάνει μια ένοπλη ενέργεια που θα είχε την έννοια της προειδοποίησης προς το αστικό κράτος. Ότι δηλαδή αν εξακολουθούσε η τρομοκρατία και οι διώξεις προς τα μέλη του ΕΑΜ, τότε θα ξανάπαιρναν τα όπλα για να επιβάλλου τη θέληση τους όπως έγινε και στην κατοχή. Την ημέρα των εκλογών μόνο οι αρμόδιοι της χωροφυλακής θα μαθαίνανε την είδηση. Αλλά και τις επόμενες μέρες ελάχιστοι την πρόσεξαν και της έδωσαν σημασία, αφού γράφτηκε μόνο σε κάνα-δυο εφημερίδες της δεξιάς. Κανείς δε φανταζόταν πως το Λιτόχωρο ήταν μόνο η αρχή και ακόμα και οι αριστεροί πίστεψαν πως επρόκειτο το πολύ-πολύ για μια συμβολική διαμαρτυρία στην εκλογική παρωδία. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να πιστοποιηθεί ότι το Λιτόχωρο ήταν προγραμματισμένη και προμελετημένη ενέργεια με σκοπό το γενικότερο πέρασμα στον ένοπλο αγώνα.

Η επίθεση στο Λιτόχωρο και η έναρξη πλέον του ολοκληρωτικού εμφυλίου πολέμου ήταν φυσική συνέπεια του κλίματος μιας ολόκληρης περιόδου που ξεκινάει από τα χρόνια της κατοχής και συνεχίζεται με την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, τα τραγικά γεγονότα του Δεκέμβρη του 1944 και όλα όσα επακολούθησαν. Κατά τη διάρκεια της γερμανοιταλικής κατοχής αναπτύχθηκε στην Ελλάδα ένα μαζικό λαϊκό κίνημα αντίστασης, το πιο μαζικό και μαχητικό ίσως σε όλη την Ευρώπη στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στις τάξεις του αυτό το κίνημα συσπείρωνε τους ακτήμονες χωρικούς της ορεινής Ελλάδας, την φτωχή αγροτιά, τους εργάτες και τη νεολαία στις πόλεις και στα μεγάλα αστικά κέντρα, την πλειοψηφία δηλαδή των μη προνομιούχων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας. Η λέξη πανεαμισμός για ορισμένες περιοχές της Ελλάδας δεν θα ήταν υπερβολική για να χαρακτηρίσει την κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Αυτό που ενέπνεε όλο αυτόν τον κόσμο ήταν, πέρα από τον αντιφασιστικό αγώνα, η πίστη σε ένα καλύτερο αύριο, η πάλη για λευτεριά, κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα. Η ηγεσία του ΚΚΕ εκμεταλλεύτηκε με τον καλύτερο τρόπο αυτή την ευνοϊκή συνθήκη και κατάφερε να γίνει καθοδηγητής στην αντίσταση του λαού, έχοντας σαν σκοπό την ικανοποίηση των δικών τους συμφερόντων και φιλοδοξιών. Γι’ αυτό το σκοπό άλλωστε δεν δίστασε να εξοντώσει όποιον αγωνιστή είχε μια διαφορετική άποψη και τόλμησε να εναντιωθεί στη γραμμή του κόμματος. Σε γενικές γραμμές το ΚΚΕ δεν θέλησε να δώσει στον αγώνα κατά των Γερμανών και ένα ευρύτερο ταξικό-ανατρεπτικό περιεχόμενο αλλά προκειμένου να διατηρήσει τις ισορροπίες με την ντόπια αστική τάξη και τους Άγγλους, περιόρισε στην πράξη τις προοπτικές αγώνα στα πλαίσια της αστικής δημοκρατίας. Με άλλα λόγια δεν έκανε αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση αλλά εθνικοαπελευθερωτικό.     

Από την άλλη μεριά οι Άγγλοι, ήθελαν όχι απλώς να διαλύσουν το Εαμικό κίνημα αλλά την ολοκληρωτική συντριβή του, να το εξαφανίσουν από προσώπου γης. Για τον Τσώρτσιλ ο ΕΛΑΣ και οι καπετάνιοι του ήταν ληστές και στυγνοί δολοφόνοι. Το ΚΚΕ με την πολιτική του αποδείχτηκε ο καλύτερος σύμμαχος των Άγγλων και της ελληνικής αστικής τάξης. Ειδικότερα με τις συμφωνίες του Λιβάνου, της Καζέρτας και της Βάρκιζας που υπέγραψε, έπαιξε προδοτικό και καταστροφικό ρόλο για το λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα και προετοίμασε το έδαφος για την οριστική του ήττα κατά τη διάρκεια του τρίχρονου εμφυλίου πολέμου. […]

Το συνέδριο του Λιβάνου έγινε το Μάιο του 1944 με σκοπό την πραγματοποίηση της «γενικής εθνικής ενότητας» και τον σχηματισμό μιας αντίστοιχης κυβέρνησης. Πραγματικό στόχο όμως είχε από πλευράς των Άγγλων και των ελληνικών αστικών δυνάμεων να εγκλωβίσουν και να θέσουν υπό έλεγχο την τεράστια δύναμη της Αριστεράς στην Ελλάδα. Η συμφωνία που υπεγράφη στο Λίβανο ήταν μια σαφή ήττα για το ΕΑΜ καθότι δεν αναγνωρίζεται η αντίσταση, δεν καταγγέλλονται τα τάγματα ασφαλείας, στιγματίζεται η τρομοκρατία στην ύπαιθρο που υπονοείται ότι οφείλεται στο ΕΑΜ και το κυριότερο ο ΕΛΑΣ έμπαινε υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης. Η συμφωνία της Καζέρτας υπεγράφη στις 26 Σεπτεμβρίου 1944 και ενώ η απελευθέρωση ήταν πολύ κοντά. Με τη συμφωνία αυτή ο ΕΛΑΣ τέθηκε υπό τις διαταγές ενός βρετανού αρχιστράτηγου του Σκόμπυ. Με τον τρόπο αυτό οι Άγγλοι και ο Γ. Παπανδρέου θεωρητικά δεσμεύουν τον ΕΛΑΣ ώστε σε ενδεχόμενη επέμβαση των Άγγλων μετά τη φυγή των Γερμανών, να μην μπορούσε να ακολουθήσει ευθύς εξαρχής την ένοπλη αντίσταση αντιμετωπίζοντας τους Άγγλους σαν να επρόκειτο για στρατό κατοχής.

Στον απόηχο των γεγονότων του Δεκέμβρη, το Φεβρουάριου του 1945, υπογράφεται η συμφωνία της Βάρκιζας. Τα Δεκεμβριανά ήταν στην ουσία ένας μικρός εμφύλιος οργανωμένος από τους Άγγλους και η πρώτη μεγάλη ήττα του αριστερού κινήματος στην Ελλάδα. Βέβαια δεν ήταν τίποτα μπροστά στο ολοκαύτωμα του ολοκληρωτικού εμφυλίου που ήρθε στη συνέχεια. Στο μακρινό τότε προάστιο της Βάρκιζας, υπογράφηκε η ομώνυμη συμφωνία που έθεσε τέρμα στην ύπαρξη του ΕΛΑΣ. Με τη συμφωνία αυτή και την παράδοση των όπλων, το λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα, μένει προδομένο και ανυπεράσπιστο μπρος στις ορέξεις και τις επιλογές των Άγγλων και της ελληνικής αστικής τάξης. Σημαντικό στοιχείο αυτής της συμφωνίας είναι ότι γενική αμνηστία δεν δίνεται. Αμνηστεύονται τα Δεκεμβριανά, όχι όμως και τα κατοχικά αδικήματα και αυτό θα χρησιμοποιηθεί για την εξόντωση χιλιάδων αγωνιστών. Η συμφωνία της Βάρκιζας έμελλε σύντομα να αποδειχθεί τραγικό λάθος και απαρχή της πιο ωμής τρομοκρατικής Χιτοκρατίας.

Την επόμενη της διάλυσης του ΕΛΑΣ, ξεφύτρωσαν σε όλη τη χώρα πάνοπλες συμμορίες του παρακράτους της δεξιάς που άρχισαν να σπέρνουν τον τρόμο σε όλη την ελληνική επαρχία. Ακρωτηρίασαν, σκότωσαν, πυρπόλησαν, βασάνισαν, βίασαν κατακρεούργησαν, πολύ κόσμο, λεηλάτησαν, θησαύρισαν. Οι συμμορίες αυτές εξοπλίστηκαν από τους Άγγλους και το ελληνικό κράτος αμέσως μετά την συμφωνία της Βάρκιζας, με το πρόσχημα της άμυνας έναντι των υπολειμμάτων του ΕΛΑΣ. Οι μαχητές του ΕΛΑΣ που επιστρέφουν στις πόλεις τους και στα χωριά τους, έκπληκτοι βλέπουν ότι οι πρώην δωσίλογοι, ταγματασφαλίτες, κλπ έχουν καταλάβει τις πιο καίριες θέσεις στον κρατικό μηχανισμό –στην αστυνομία και στον νεοσύστατο στρατό- και καταλαβαίνουν ότι η κατοχή συνεχίζεται με άλλο προσωπείο. Πολλοί συνειδητοποίησαν ότι αργά ή γρήγορα, θα αναγκαστούν να ξαναπάρουν τα όπλα και να βγουν στο βουνό. Την περίοδο αυτή εκδίδονται αθρόα εντάλματα σύλληψης που φτάνουν τον αριθμό των 80.000(!), με αποτέλεσμα να γεμίσουν οι φυλακές με αριστερούς. Εμφανίζεται ο θεσμός των έκτακτων στρατοδικείων, τα οποία δικάζουν, καταδικάζουν και στέλνουν χιλιάδες στα εκτελεστικά αποσπάσματα. Οι Χίτες έχουν υποκαταστήσει το επίσημο κράτος, κυρίως στην ύπαιθρο, όπου πια εμφανίζονται και ως «Βασίλειο της Ελλάδας». Σε όλη την ελληνική επικράτεια εμφανίστηκαν πάνω από 150 παρακρατικές συμμορίες, με 25.000 περίπου οπλισμένα μέλη. […]

Μέσα σε αυτό το κλίμα τρομοκρατίας προκηρύχτηκαν οι εκλογές για της 31 Μάρτη του 1946, όπου το ΚΚΕ είχε τη γραμμή της αποχής, ενώ ήδη η Κ.Ε. του ΚΚΕ, στην 2^η ολομέλεια, το Φλεβάρη του 1946, είχε αποφασίσει την ένοπλη αντιπαράθεση στο καθεστώς τρομοκρατίας της Δεξιάς. Ακόμα και την ημέρα των εκλογών, οι παρακρατικές συμμορίες της δεξιάς, δεν δίστασαν να διαπράξουν νέους φόνους αριστερών, «επισφραγίζοντας» την ομαλότητα των εκλογών της 31^ης Μάρτη. Η επίθεση στο Λιτόχωρο είναι το πρώτο ξέσπασμα – απάντηση στη θηριωδία του φασιστικού καθεστώτος. Η βία δημιουργία αντι-βία.

Να τι έγραψε ο Αμερικάνος απεσταλμένος του ραδιοφωνικού δικτύου CBS, για τις εκλογές της 31^ης Μαρτίου: «Με όλη τη δύναμη και τις ένοπλες δυνάμεις στα χέρια της δεξιάς και με την ύπαιθρο κάτω από την τρομοκρατία των χωρίς οίκτο δεξιών συμμοριών που ήταν πανταχού παρούσες, ο Έλληνας χωρικός δεν είχε καμία διάθεση να κάνει τον ήρωα […]».

Το ποσοστό αποχής παρουσιάστηκε ότι ήταν 9,6%. Στην πραγματικότητα όμως, όπως εξακριβώθηκε αργότερα και παρ’ όλη την τρομοκρατία, η αποχή έφτασε στο 50%. Μετά τις εκλογές, οι παρακρατικές συμμορίες, αποθρασυμένες από την εκλογική τους νίκη, συνεχίζουν την τρομοκράτηση και στρατοκράτηση της υπαίθρου με αλλεπάλληλες δολοφονίες, όχι μόνο οργανωμένων εαμιτών αλλά και απλών χωρικών, που μπορεί να ήτα κάπως φιλικά διακείμενοι προς το ΕΑΜ. Η λέξη ζούγκλα δεν είναι υπερβολική για να χαρακτηρίσει την κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Για τους αγωνιστές της αντίστασης δεν υπήρχαν περιθώρια. Η επιλογή που έχουν να κάνουν είναι: υποταγή, φυλακή ή έξοδος στο βουνό έξω απ’ το θανάσιμο κλοιό. Έτσι αρχίζει η πρώτη φάση του αντάρτικου με τη δημιουργία των ομάδων καταδιωκόμενων αγωνιστών. Κάθε ομάδα είχε συνήθως δύναμη 7-10 άντρες και ο διοικητής της εκλεγόταν από τη συνέλευση της ομάδας. Σταθμό για την πορεία του αντάρτικου αποτέλεσε η ίδρυση του γενικού αρχηγείου, στις 26-28 Οκτώβρη του 1946. Για λίγο διάστημα και μετά τη συγκρότηση του γενικού αρχηγείου η ονομασία των ένοπλων δυνάμεων του είναι αόριστη («αντάρτες», «γενικό αρχηγείο ανταρτών»). Στο τέλος όμως του 1946, οι ένοπλοι παίρνουν την επίσημη ονομασία τους: «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδος» (ΔΣΕ). Με τη συγκρότηση του ΔΣΕ και την έναρξη των μεγάλων εκκαθαριστικών επιχειρήσεων από τη χωροφυλακή και τον Εθνικό στρατό στις ορεινές περιοχές της Ελλάδας αρχίζει πλέον ο ολοκληρωτικός πόλεμος που θα διαρκέσει 3 χρόνια και θα τελειώσει με τη συντριβή του ΔΣΕ στο Γράμμο και στο Βίτσι. Το μετεμφυλιακό καθεστώς του κράτους-χωροφύλακα συνέχισε το κυνήγι και την τρομοκρατία ακόμα και με την υπόνοια αριστερής δραστηριοποίησης […].